‘Supergroen: helden en schurken van het voedselbos’ van Thijs Goverde

Volgende week woensdag begint de Kinderboekenweek 2022. Het thema is ‘Gi-ga-groen!’. ‘Supergroen’ is één van de boeken die speciaal voor de Kinderboekenweek is geschreven. Thijs Goverde is in Nijmegen betrokken bij de totstandkoming van een voedselbos. Zijn ervaring met planten, bomen en dieren die hij daar opdeed heeft hij omgezet in kostelijke verhalen. 

Boosaardig

Neem nou de boterbloem. Dat lieve plantje met van die schattige bloemetjes. Die alle Hollandse weiden zo mooi bespikkelt. Die blijkt vreselijk boosaardig te zijn. Het is een egoïst, denkt alleen aan zichzelf, is giftig voor alles en iedereen, haalt geen stikstof uit de lucht en doodt alle bodemleven. Zelfs het stuifmeel is giftig. Met zijn uitlopers bezet hij zoveel mogelijk grond. Het is ronduit een superschurk. 

Wortels
Maar er zijn ook superhelden in de natuur. Het duizendblad bijvoorbeeld is heel handig om in je voedselbos te hebben. Het verjaagt de slakken, verstikt onkruid, kan wonden genezen en zweefvliegjes zijn er dol op. Bovendien kan je het eten. De paardenbloem is ook zo’n type. Met zijn lange wortels helpt hij andere planten. Hij doorboort dikke lagen grond waar een andere plant geen kans zou maken. Maar nu wel, nu de paardenbloem de weg gebaand heeft. Hoe dom zijn wij om de paardenbloem weg te halen. Het is een held, een echte. 

Biologieboek
Zo worden verschillende planten besproken, de brandnetel, de distel, Jakobskruiskruid, huislook, de linde, riet, zevenblad en wilg passeren de revue. Van de laatste weet Goverde een hut te maken, groot en bloeiend in het voorjaar. Ook de schimmels, fruit, koolstof, stikstof en Co2 komen langs. Vaak verrassend, Goverde dicht de planten menselijke karaktertrekken toe waardoor je de eigenschappen veel beter onthoudt dan wanneer je een biologieboek zou doorspitten. 

Ridderverhaal
Waar kun je dit boek voor gebruiken? Allereerst om cadeau te geven aan een kind of volwassene. Want ook voor de laatste categorie lezers is het een geschikt boek om met een dikke glimlach door te lezen. Als voorleesboek, in de klas, in de opvang of thuis.  Goverde weet iets abstracts als een voedselbos met al zijn helden en schurken tot leven te wekken. Alsof het een spannend ridderverhaal is, een stijl waarbij hij zich helemaal thuis voelt. De illustraties van Saskia Heijmans zijn erg grappig en passen uitstekend bij de tekst.

‘Het Alerdinck mysterie’ van Almar Otten

Nicolaas Daarling heeft zijn goedlopende softwarebedrijf voor miljoenen verkocht en loopt sinds de verkoop enigszins met zijn ziel onder de arm. Hij weet niet zo goed wat hij verder wil. Een weekje wandelen met zijn vader in de Eifel maakt hem ook niets wijzer. Hij had gehoopt van zijn vader iets over hun gezinsverleden te horen. Nicolaas’ moeder vertrok uit hun leven toen hij vier was. Zijn vader voedde hem en zijn zusje op. Ook over de breuk tussen zijn vader en grootvader die naar de VS vertrok, wil zijn vader niet spreken. Al met al verloopt de week in dat opzicht nogal onbevredigend. 

Catharina
Terug in Nederland is het een vriend die hem op een psychotherapeute wijst. Catharina van Dedem. Hij begint met sessies bij haar, zij leidt hem naar de oorsprong van zijn achternaam: het buiten Den Alerdinck bij Laag-Zuthem. Zijn nieuwsgierigheid is gewekt, hij stapt in de auto om hals over kop naar Overijssel af te reizen. Op internet heeft hij al het één en ander gelezen, vooral de conferenties met Amerikaanse en Russische deelnemers trekken zijn aandacht. 

Koude Oorlog
De eerste aanblik van het huis doet hem schrikken, het huis ziet er precies zo uit als het huis waar zijn vader in de verhaaltjes voor het slapengaan over vertelde. Hoe kan het dat zijn vader zoveel van het huis wist. Hij moet er geweest zijn, dat kan niet anders. Toch wil zijn vader er niets over zeggen. Door gesprekken met Wouter Koning, de huidige eigenaar, komt Nicolaas steeds meer over Den Alerdinck en zijn bewoners te weten. Dat Frans Lurvink, eigenaar in de jaren tachtig, aan het eind van de Koude Oorlog Amerikaanse en Russische invloedrijke personen bij elkaar bracht. Dat zijn grootvader daar mogelijk ook bij was. Hoe valt dat alles te rijmen met wat hij tot nu toe te weten is gekomen? Wat is de rol van Catharina? Wat is zijn eigen rol? Wie trekt er aan de touwtjes? Nicolaas puzzelt verder en komt stapje voor stapje achter de bizarre waarheid rond zijn eigen persoon. 

Salland
Otten zet met ‘Het Alerdinck mysterie’ een thriller met internationale allure neer. Intrigerend tot het eind, in een bekende setting: dat van Den Alerdinck, Salland en wijde omgeving.

‘Koloniekind: opgroeien in het gevangenisdorp Veenhuizen’ van Mariët Meester

Mariët is nog maar een baby als haar ouders in 1959 vanuit Den Haag naar Veenhuizen verhuizen. Vader Meester heeft er een baan als schooldirecteur van de Christelijke Lagere School gekregen. Ze gaan wonen in het huis bestemd voor de directeur, aangebouwd aan de school. Haar eerste echte herinnering aan Veenhuizen is dat ze als vijfjarige op haar fietsje voor haar moeder koffiebonen moet halen bij de kruidenier. Onderweg valt ze en een gewa (gestichtswachter) met geweer helpt haar overeind. Hij zegt haar terug naar huis te gaan maar koppig als ze is fietst ze toch door. Een gebroken arm houdt ze eraan over, haar ouders willen het eerst niet geloven, toch is het zo. 

Broertje
Mariët is een kien kind. Ze gaat bij haar vader op school, ziet dan vanuit het klaslokaal wat ze de jaren ervoor vanuit huis zag. Haar moeder die koffie brengt voor de meesters en de juf. Ze klopt op het raam en één van de leerlingen mag de koffie rondbrengen. Heel voorzichtig, er mag niet gemorst worden. Ze krijgt een broertje Wout en later nog één, Frank. Maar dan is ze al elf. Haar ouders passen wel en niet in Veenhuizen. Haar moeder die in de verpleging werkte stort zich in het verenigingsleven in Veenhuizen. Maar in tegenstelling tot de meeste Veenhuizers gaan ze elk jaar naar het buitenland op vakantie. De vakantie is zo heilig dat ze met een zieke Wout vertrekken naar Oostenrijk waar blijkt dat hij meningitis heeft. Ook komt er elk jaar een nieuwe, liefst wat aparte auto. 

Uniek
Veenhuizen is in veel opzichten uniek, oude mensen bijvoorbeeld wonen er niet. Iedereen die geen werkrelatie meer met het gesticht heeft moet verhuizen, ook sommige vriendinnetjes van Mariët. Ook uniek in de manier waarop gevangenen en bewoners met elkaar omgaan. Aan de andere kant is het ook het platteland. Iedereen die in de jaren vijftig, zestig en zeventig op het platteland opgegroeid is zal veel herkennen. De strakke hiërarchie was in een gewoon dorp vast wat losser, maar bestond wel degelijk. De strakke scheiding tussen de verschillende zuilen was niet anders. Meester weet de sfeer van haar jeugd in heldere taal te vangen. Het is een genot en soms een feest van herkenning om deze aansprekende autobiografie te lezen.

‘Waar ben je thuis?’ van Aaltje van Zweden

Met de ondertitel ‘Mijn persoonlijke zoektocht naar een plek voor kwetsbare mensen, toen en nu’ geeft Aaltje van Zweden exact aan waar het in dit boek over gaat. Voor wie de huiselijke situatie van Aaltje niet kent, ze is getrouwd met dirigent Jaap van Zweden, heeft vier kinderen waarvan de derde, Benjamin, autisme heeft en verstandelijk beperkt is. In haar eerste boek ‘Om wie je bent’ beschrijft ze haar zoektocht naar een goede woonplek voor Benjamin en de daarmee verbonden oprichting van het Papagenohuis in Laren. 

Incidenten
Dat is weliswaar allemaal geregeld, maar daarmee houdt de zorg voor Benjamin niet op. Die blijft en elke keer als er een telefoontje of appje komt van het Papagenohuis slaat Aaltje aan. Wat is er nu weer, hoe kan het opgelost worden, hoe kan ze helpen. Het is een modus waar ze niet uit kan komen. Het steekt haar dat Benjamins dossier vol staat met incidenten. Maar dat de dingen die hij goed kan of waar hij plezier in heeft bijna nooit genoemd worden. 

Stolpersteine
Het gewone leven gaat ook door. Ze verhuizen naar Amsterdam, verblijven tijdelijk in de Michelangelostraat in Zuid. Op een ochtend flitst de gedachte door haar hoofd hoe het geweest moet zijn om in WOII met een gehandicapt kind te moeten onderduiken. Het laat haar niet meer los, ze zoekt uit wie er in WOII in het huis woonden. Het blijkt een Joodse familie te zijn, ze zijn allen omgekomen in de vernietigingskampen in Polen. Ze mogen niet vergeten worden vindt Aaltje en ze vraagt daarom Stolpersteine voor hen aan. 

Het Apeldoornsche Bos
Maar dat is nog geen antwoord op haar vraag. Ze verdiept zich in de gehandicaptenzorg in de jaren dertig en komt bij de Joodse instelling Het Apeldoornsche Bos terecht. Daar verbleven rond de 1200 gehandicapten en psychiatrische patiënten. In januari 1943 werd iedereen door de Duitse bezetters afgevoerd. De geschiedenis grijpt Aaltje aan. Hoe heeft dit kunnen gebeuren. 

Bevrijdend
Loslaten is moeilijk. Een kind dat zijn vleugels uitslaat moet je laten gaan. Dat is pittig. Een beperkt kind loslaten is nog pittiger. Niet altijd het geluk van het kind vooropstellen. Ook aan je eigen welbevinden werken. Het lukt Aaltje wat losser met Benjamin om te gaan. En dat voelt goed, bevrijdend!