‘ ’t Hooge Nest’ van Roxane van Iperen

In 2012 kopen Roxane van Iperen en haar man het huis ’t Hooge Nest  in Het Gooi. Tijdens de renovatie ontdekken ze onder de vloeren bladmuziek, verzetskrantjes en kaarsstompen.  Roxane, jurist en journalist wordt nieuwsgierig en besluit de geschiedenis van het huis te onderzoeken. Ze komt bij  Janny en Lien Brilleslijper terecht,  die hebben in de oorlog lange tijd in het huis gewoond.  Nu Roxane de namen weet komt haar speurtocht pas goed op gang en ontrafelt ze het leven van de twee joodse zussen die met gevaar voor eigen leven verzetswerk bleven verrichten. Vijf jaar duurt het onderzoek en de uitkomst is huiveringwekkend.

Verzet

Janny en Lien Brilleslijper groeien op in een hechte Joodse familie in het vooroorlogse Amsterdam.  Al eind jaren dertig ziet Janny het gevaar dat in Duitsland schuilt en ook Lien, die verliefd wordt op een gedeserteerde Duitse soldaat wordt met het nazisme geconfronteerd.  Als in 1940 in Nederland de Duitse bezetting een feit is, vormen de zussen en hun partners samen met vrienden een verzetsgroep. Amsterdam wordt te gevaarlijk, via Bergen komen ze in het afgelegen ’t Hooge Nest terecht. Terwijl ze het verzetswerk voortzetten wanen de zussen zich hier redelijk veilig. Een villa vol onderduikers vraagt veel van hun organisatietalent, schuilplaatsen worden aangebracht, persoonsbewijzen vervalst, voedselbonnen gestolen. En altijd is er de angst voor verraad.  In 1944 is het zover, verraad, ze worden afgevoerd naar Westerbork en vandaar samen met de familie Frank op het laatste transport naar Auschwitz gezet.

Motto

Motto van dit indringende en bijzonder aangrijpende waar gebeurde verhaal is de uitspraak van Janny Brilleslijper: “Wanneer er gevochten moet worden, moet er maar gevochten worden. Je kunt jezelf niet ontrouw worden. Je kunt jezelf ook niets wijsmaken. We stonden ervoor. We hebben gedaan wat we moesten doen, wat we konden doen. Niets meer en niets minder”.  Het boek sluit af met een follow-up van wat er met de personen na ’t Hooge Nest gebeurde, gevolgd door een zeer uitgebreide bronnenlijst.

‘De kikkerbilletjes van de koning en andere sprookjes’ van Janneke Schotveld

Deze week is de koning jarig en wie weet heeft hij die dag wel kikkerbilletjes op het menu staan. Mocht hij echter  dit sprookje van Janneke Schotveld gelezen hebben,  dan zal hij het ongetwijfeld niet in zijn hoofd halen ze op te eten en misschien, voor de zekerheid,  ook nog eens aan zijn  billen voelen.  Hoezo, zal je nu denken? Nou, in het eerste sprookje van dit grappige en humoristische boek is er een koning die dol is op kikkerbilletjes. Hij houdt zelfs kikkers in de kelder van het paleis en elke zaterdag staan er knapperige kikkerbilletjes op tafel. Zijn dochter Begonia is er ook dol maar de koningin heeft toch wel wat bezwaren.  Zij roept de hulp van een tovenaarsleerling in. Tja, en dan loopt het niet echt goed af voor de koning.  Alhoewel, zijn vrouw blijft gek op hem en Begonia vindt hem nog steeds fantastisch.

Zwamneus

Na dit bijzondere sprookje volgen er nog veertien.  Geen  gangbare traditionele sprookjes, nee in de  sprookjes van Janneke Schotveld  spelen lakinnen een hoofdrol,  kan een zilvervis wensen vervullen, wordt het computervrouwtje doodmoe van de haastige drukke kantoormensen en komt het piekermannetje Klaas Vaak te hulp. De lettervreter dreigt uit te sterven,  de ééndagsvlieg geniet van het leven, de zwamneus houdt een heel dorp in de ban en wie helpt een heks met vliegangst? Niets is voorspelbaar, een prinses kan prima met een prinses trouwen, een koning verlangt zo naar een kind en een koningsdochter heeft alleen oog voor de tuinman. Wat ook zo aardig is, de prinses in het ene sprookje heeft in een volgend verhaal een straat die naar haar genoemd is.  Zo zien we verschillende sprookjesfiguren een paar keer terug.  Vijftien verhalen en daarbij vijftien illustratoren die met hun eigen stijl een extra dimensie toevoegen.

Superjuffie

Janneke Schotveld is bekend van haar serie over Superjuffie en van de losse boeken die ze voor kinderen in de bovenbouw van de basisschool schrijft.  Met ‘De kikkerbilletjes van de koning’ voegt ze daar een heel ander genre aan toe.  De toon is losser, het taalgebruik vrijer, de sprookjes schuren soms een beetje,  dat alles maakt deze bundel alleen maar aantrekkelijker. Dit sprookjesboek zou daarom in elke schoolbibliotheek moeten staan en is ook thuis een aanwinst voor de (voorlees-)boekenkast.

'Ananas’ van Lex Boon

Journalist Lex Boon wordt door zijn vriendin aan de kant gezet.  Ze heeft een nieuwe liefde gevonden in Berlijn, Lex blijft bedroefd achter in Amsterdam. Niet alleen zijn lief is hij kwijt, ook moet hij op zoek naar een nieuwe woning. Ergens vier hoog achter in de Pijp treurt hij om zijn lot.  Vlak voordat ze  Lex aan de dijk zet, heeft zijn vriendin hem een ananasplantje van Ikea gegeven. De ananas verhuist mee naar de nieuwe behuizing en doet het daar wonderwel goed.  Op Wikipedia zoekt Lex naar de herkomst van de ananas,  in de winkels en op de markt ziet hij steeds meer exemplaren,  thuis houdt hij de ananas, symbool van zijn mislukte relatie,  nauwlettend in de gaten.  Wat is er misgegaan? Hij weet het niet. Na nog een laatste heldhaftige poging haar liefde terug te winnen weet hij het zeker, hij gaat de komende tijd alles over de ananas te weten komen.

Pizza Hawaï

Via Google krijgt hij berichten binnen over de ananas.  Alles volgt hij, triviale zaken als een stel dat elkaar dankzij de ananas  gevonden heeft, zij wel! Ananastattoos, ananasverzamelaars met een huis vol ananasobjecten, een ananasdoodskist, werkelijk alles kom je tegen op het internet. Maar vooral ook serieuze aangelegenheden:  een staking in Thailand waar boze ananasboeren wegblokkades opwerpen,  een ananascongres,  het laboratorium waar de extra zoete ananas gekweekt is, de teloorgang van de ananasteelt in Ghana en de uitvinder van de pizza Hawaï. Hij reist de halve wereld af, ontmoet de meest uiteenlopende mensen en langzaam maar zeker raakt zijn liefdesverdriet op de achtergrond.  Vijf jaar na de avond waarop hij een ananas van de Ikea kreeg kijkt hij terug op wat die ananas hem heeft gebracht. Reizen, avontuur, ontmoetingen, een nieuwe liefde en de aanzet voor een boek.

Geestig

Geestig en informatief zijn Boons verhalen over de ananas.  Hij neemt je mee op reis, is nieuwsgierig en volhardend in zijn pogingen om alles van de ananas te weten te komen en vertelt er met veel smaak over.  Een heerlijk boek, licht van toon en aan het eind ben je heel wat wijzer over de prachtige ananas.

‘Natalia’ van Roxanne Veletzos

De Roemeense Despina en Anton zijn in 1941 al tien jaar getrouwd maar kinderen zijn er niet gekomen. Despina verlangt  enorm naar een kind. Als er in het weeshuis waar haar nicht Maria als vrijwilliger werkt een meisje opgenomen wordt dat door haar ouders op een plein in de stad is achtergelaten, is ze bij de eerste aanblik van het kind helemaal verkocht.  Natalia is weliswaar geen evenbeeld van Shirley Temple, zo had Despina zich haar dochter altijd voorgesteld, de bijna vierjarige kleuter laat echter haar hart smelten. Na een gewenningsperiode van een aantal weken wordt Natalia definitief in het gezin van Despina en Anton opgenomen.  Ondanks de oorlog waarin Roemenië de zijde van Duitsland gekozen heeft, ontbreekt het Natalia de eerste jaren aan weinig bij de welgestelde familie Goza. 

Bombardement

Dat verandert als in 1944 de geallieerden Boekarest beginnen te bombarderen.  Despina vertrekt met Natalia naar het buitenhuis van haar oudste zuster op het platteland. Daar lijkt de oorlog weer ver weg. Alles verandert als Natalia doodziek wordt van het drinken van bedorven bronwater. Hoge koorts teistert haar lichaam, Natalia zal onbehandeld zeker sterven, alleen een kuur penicilline zal haar kunnen redden.  Wanhopig als Despina is, neemt ze haar kind toch weer mee terug naar Boekarest en via haar zwager weten ze het geneesmiddel vanuit Zwitserland te bemachtigen. Het tij keert,  de koorts zakt en Natalia wordt beter. Het tij keert ook voor Roemenië,  de koning sluit zich aan bij de geallieerden, opnieuw zijn er bombardementen, nu door de Duitsers.  Uiteindelijk trekt in 1945 het Sovjetleger Roemenië binnen, de oorlog is voorbij maar de vrijheid lijkt voor Despina, Anton en Natalia verder weg dan ooit.

Waargebeurd

 “In angst en wanhoop dragen wij dit kind over aan God, in de hoop en het vertrouwen dat Hij haar zal redden” , dat is de tekst van het briefje waarmee de joodse moeder van Roxanne Veletzos door haar ouders werd achtergelaten.  Dit gegeven en de liefdevolle opvang in het adoptiegezin Goza zijn de feiten waarop dit grotendeels waargebeurde verhaal is geënt.  De afloop van de roman is fictie, in werkelijkheid trouwde Veletzos' moeder in Roemenië en emigreerden ze naar de VS. ‘Natalia’ is een aangrijpend boek waarin we een welgestelde Roemeense familie volgen gedurende WOII en de Sovjet overheersing.  Achterin de roman foto’s van Despina en Anton en hun adoptiedochter.   

‘Schokland’ van Saskia Goldschmidt

Femke bestiert met haar moeder Trijn en grootvader Zwier de veeboerderij Schokland op het Hogeland in Groningen.  De gaswinning en de daarbij horende  aardbevingen hebben al heel wat schade aan hun bedrijf toegebracht, een deel is zelfs onbewoonbaar.  De experts die de schade moeten berekenen laten het echter afweten. Ze traineren als een soort ontmoedigingsbeleid de afhandeling van de schade, vooral de complexe zaken laten ze liggen. Op de boerderij knettert het tussen moeder en dochter. Moeder Trijn is voorstander van een zakelijke efficiënte bedrijfsvoering met schaalvergroting als uitgangspunt, dochter Femke die het bedrijf op termijn zal overnemen wil de biologische weg inslaan. Zij is enorm goed met dieren, niet zo goed met mensen. Grootvader Zwier is vooral verbitterd en boos, hij wijt het voortijdige overlijden van zijn vrouw aan alle commotie rond de aardbevingen.

Biologisch

Als de boerderij van buurman Fokko met de grond gelijkgemaakt wordt lijkt alles in een stroomversnelling te raken.  Fokko heeft zich uit laten kopen maar het geld is lang niet genoeg om alle schulden te betalen. De stemming op het Schokland wordt er door deze wetenschap niet beter op, de angst dat het hen ook zal overkomen is levensgroot. Moeder Trijn probeert de heren van de instanties te vriend te houden, Femke wil er liever dwars tegenin. Ze wordt daarbij gesteund door een jonge boerin die een boerderij van een natuurorganisatie beheert. Met haar kan ze praten over haar plannen om biologisch te gaan. Samen gaan ze naar protestbijeenkomsten, ze raken bevriend en vinden elkaar  al snel meer dan aardig.  Maar houdt de relatie stand in een tijd dat ieder onder hoogspanning staat?  Of zijn de aardbevingen allesbepalend in de onderlinge relaties van de Hogelanders.

Kort en bondig

Goldschmidt begint het verhaal in februari 2017. Een jaar lang volgen we Femke, haar moeder, grootvader en de andere Hogelanders waarbij de stem van Femke het sterkst spreekt. Haar natuurbeschouwingen zijn heel beeldend,  de dialogen zijn meest kort en bondig.  Goldschmidt heeft om dit boek te schrijven gedurende twee jaar langere periodes op het Groninger platteland gewoond.  Ze werkte mee op een boerderij, ging naar protestbijeenkomsten en sprak vele betrokkenen.  ‘Schokland’ is dan ook met veel kennis van zaken geschreven en getuigt van een grote interesse voor de Groningers en de aardbevingsproblematiek.