‘U bent dood, sorry!’ van Fred Marree

‘U bent dood, sorry!’. Dit krijgt Fred Marree te horen van de gemeente Rotterdam. Maar de medewerkster van de afdeling Dienstverlening van de gemeente heeft hem toch echt in levenden lijve aan de telefoon. Er is een jammerlijke fout gemaakt. Freds aangetrouwde nicht Franka is overleden. De uitvaartondernemer heeft echter per ongeluk de naam van de contactpersoon van de familie, Fred Marree, doorgegeven. 

Grappig
Aanvankelijk lijkt het allemaal nogal grappig, maar het lachen vergaat hem als zijn vrouw een dag later een bericht van Mijn Overheid.nl krijgt. De SVB condoleert Mevrouw Marree met het overlijden van haar man. Binnen 48 uur na de foute vermelding is de SVB op de hoogte en wordt de AOW-uitkering aangepast. Twee dagen later komt er een brief van het Pensioenfonds: het pensioen wordt per het eind van de maand gestopt. Rijbewijs en paspoort worden ingetrokken. Ziektekostenverzekering is op de hoogte gesteld, hier ook een aanpassing in de vorm van een nieuwe zorgpolis voor mevrouw. 

Digitale snelweg
De gemeente heeft de fout dan wel meteen hersteld, het bericht is via de digitale snelweg naar al die instanties gegaan. Het kost dagen werk, tijd, geduld en ergernis om de zaken terug te draaien. Soms wordt hij niet geloofd en denkt de instantie met een grappenmaker te maken te hebben. Marree heeft de attestaties de vita (verklaring van in leven zijn) die hij van de gemeente kreeg meer dan nodig. En dan nog staat er na drie jaar in MijnOverheid.nl dat Mevrouw Marree weduwe is.  

Nachtmerrie
Marree kent de weg in ambtenarenland goed, hij was er in zijn werkzame leven zelf één. Daarom lukt het hem redelijk snel om alles weer op de rit te krijgen. Maar voor iemand die minder mondig is, is het een nachtmerrie waarin je terechtkomt. Het zal niet veel mensen overkomen, maar voor iedereen die verdwaalt in de bureaucratie, zijn er herkenningspunten. Tenslotte heeft Marree nog een belangrijke tip voor de achterblijvers bij een overlijden: vraag naar de ‘informatie afnemers’. Dat zijn de instanties die bij een overlijden automatisch bericht van de gemeente krijgen. Dan weet je tenminste wie op de hoogte gesteld zijn en waar je zelf niet meer achteraan hoeft.

‘Op het geniale af’ van Benedict Wells

Francis Dean woont met zijn moeder in een trailerpark in New Jersey. Ze zijn daar terechtgekomen nadat zijn stiefvader Ryan de relatie met zijn moeder verbrak. Dat is nu al een paar jaar zo. De aanleiding voor de breuk zijn de depressies waar Francis' moeder aan lijdt. Ook nu is ze opgenomen in een psychiatrisch ziekenhuis. Daar treft Francis, die dagelijks op bezoek gaat, de knappe maar breekbare Anne May. Elke keer als hij bij zijn moeder is, bezoekt hij ook haar. 

Experiment
Thuis in de trailer heeft hij alles opgeruimd en opgeknapt. ’s Nachts slaapt hij vaak bij zijn geniale vriend Grover. Hij is daar wel graag, Grovers ouders zijn een liefhebbend stel, met veel aandacht voor hun zoon. Soms te veel naar Grovers zin, maar Francis ziet dat anders. Hij zou ook wel zulke lieve ouders willen hebben. Zijn vader is onbekend, zijn moeder heeft nooit iets over hem willen vertellen. Daar komt verandering in als Francis’ moeder een poging tot zelfdoding doet. Ze heeft een brief voor Francis achtergelaten waarin ze zijn afkomst onthuld. Zijn moeder heeft in Los Angeles deelgenomen aan een experiment waar zaad van briljante vaders met een hoog IQ werd gebruikt voor een zwangerschap. 

Kneus
Zijn vader is dus niet de kneus waar Francis hem voor hield. Hij is een wetenschapper. Hoe kan het dan dat hijzelf zo middelmatig is? Francis wil het weten. Hij leent bij zijn stiefvader geld en gaat met Grover (in Grovers auto en met de creditcard van zijn moeder) en met Anne May op pad naar Los Angeles, op weg naar zijn vader! 

Road Novel
Wat volgt is een road novel, een reisverhaal met spannende ingrediënten waarin de hoofdpersonen niet alleen op zoek zijn naar een doel buiten zichzelf maar vooral zichzelf leren kennen. Zich ontwikkelen tot volwassen personen. Wells heeft zelf de reis gemaakt voordat hij aan het boek begon. Hier en daar zijn autobiografische elementen, net als Francis weigerde Wells na zijn middelbare school te gaan studeren. De Zwitser-Duitse schrijver ging al jong aan het werk. Afkomstig uit een vooraanstaande familie besloot hij op zijn negentiende officieel zijn achternaam te wijzigen in Wells. Hij koos, net als Francis, voor een eigen weg! 

‘Gerda de goudvink’ van Mark Haayema en Medy Oberendorff

We hebben reikhalzend uitgekeken naar dit nieuwste prentenboek van Mark Haayema (zie Boek van de Week van 25 mei) en nu is dit boek daadwerkelijk in de Bibliotheek. Gerda is de opvolger van ‘Johannes de parkiet’ uit 2018. Hoe was het ook alweer? Johannes was de parkiet van Gijs die een heel grote volière ging bouwen met allemaal nieuwe vogels erin. Dat stond Johannes niets aan, hij weigerde met de andere vogels te verkeren. Maar dingen veranderen en Johannes draaide bij. Hij raakte gewend aan al die vreemde vogels. Johannes gelukkig, de vogels gelukkig en Gijs gelukkig. 

Twitteren
Maar nu is er iets heel ergs gebeurd, Gijs is overleden. Hij was al oud, wel 91, en hij is rustig in zijn slaap heengegaan.  Alle vogels zijn heel verdrietig. En ongerust. Want wie zal ze voeren? En water brengen? Er is nog voor een dag of drie water en zaad. Hoe moet het daarna? De wijze vogels trekken zich terug op de hoogste takken in de volière. Dat doen ze wel vaker als zich een incident voordoet. Dan overleggen ze, vergaderen, twisten en twitteren. Maar het lost niets op. De loopvogels worden steeds ongeruster. 

Luistervink
En dan is er Gerda de goudvink. Sinds kort in de volière, niet geliefd bij de andere vogels, die weten het zeker: goudvinken zijn verwend en alleen met zichzelf bezig. Gerda speelt luistervink bij de wijze vogels. Ze ziet de ongerustheid van de loopvogels. Ze weet wat ze moet doen: ze moet de leiding nemen en de vogels vertellen hoe het allemaal moet gaan. Gerda for president! Maar is iedereen daar wel blij mee? Een goudvink met strenge regels? Gelukkig komt er een ommekeer. Iedereen kan weer gerust verder en ach, dat hele gedoe, zand erover, snel vergeten, morgen is een nieuwe dag. 

Grotemensendingen
Mark Haayema weet net als in ‘Johannes de parkiet’ ingewikkelde grotemensendingen op een grappige en duidelijke manier uit te leggen. Niet kinderachtig, nee als een parabel, waar jong en oud iets van kunnen leren. De schitterende tekeningen van Medy Oberendorff geven het verhaal weer een extra dimensie. Daarom kijken we nu alweer reikhalzend uit naar het volgende deel dat over Cor Kanarie en de ziekte van Tureluur zal gaan.

‘Shuggie Bain’ van Douglas Stuart

Shuggie Bain is zes als hij samen met zijn moeder Agnes door zijn vader Shug het huis uit wordt gezet. Daar is al heel wat aan vooraf gegaan. Zijn moeder is meer en meer gaan drinken. Vader Shug heeft daar genoeg van en heeft een huis in Pithead, het allerarmste en verst afgelegen deel van Glasgow geritseld. Agnes kan het niet geloven dat Shug haar aan de kant gezet heeft. Nog wel voor een dikzak met zeven kinderen. 

Tierelier
Shuggies grote zus Catherine en grote broer Leek zijn ook meeverhuisd. Catherine houdt het al snel voor gezien, zij verhuist met haar vriend naar Zuid-Afrika. Leek is met zijn eigen dingen bezig, tekenen en werken in een fabriek, het is dus Shuggie die voor zijn moeder zorgt. Het gaat met Agnes zienderogen achteruit. Ze drinkt als een tierelier, Shuggie houdt zijn hart vast als hij uit school komt. Voorzichtig gaat hij dan naar binnen, luistert heel goed en aan de hand van de geluiden die ze maakt weet hij hoe de vlag erbij hangt. 

Waardigheid
Ondanks al het drinken en de neerwaartse spiraal waar Agnes in zit, weet ze toch haar waardigheid te behouden. Keurig gekapt, goed gekleed, op stiletto’s en keurig Engels sprekend als ze naar buiten gaat. Dat valt slecht in de achterbuurt waar ze wonen, de vrouwen daar motten haar niet (de mannen wel, met veel drank op komen ze graag bij haar). 

Schlemiel
En de kinderen motten Shuggie niet. Hij is anders dan de andere kinderen, houdt niet van voetbal, speelt graag met meisjesspeelgoed, is altijd keurig gekleed, spreekt keurig Engels en durft nooit van zich af te bijten. Hij is de schlemiel van de buurt. Iedereen zit hem op de kop, hij verlangt zo naar een veilig thuis. Soms schiet Leek hem te hulp. Maar als Agnes Leek het huis uitzet komt het allemaal op Shuggie aan. 

Booker Prize

Op een nuchtere, alledaagse manier vertelt Douglas Stuart het verhaal van Shuggie. In werkelijkheid zijn eigen verhaal. Het is onvoorstelbaar dat Stuart langs meer dan dertig uitgevers moest voordat hij er één vond die bereid was het boek uit te geven. Dit prachtige en onthutsende boek kreeg schitterende recensies en won meer dan terecht de prestigieuze Booker Prize 2020.

‘Alleen de vogels vliegen’ van Anja Baumheier

Johannes en Elisabeth zijn jongvolwassenen als ze elkaar in de nasleep van WOII in Rostock ontmoeten. Johannes is voor de Russische troepen uit gevlucht uit Silezië, Elisabeth heeft met haar moeder en zusje de bombardementen in de kelder van hun huis overleefd. Ze zien elkaar voor het eerst als hij een nieuwe slaapplaats zoekt en zij hem daarvoor inschrijft. Ze blijven in elkaars gedachten en de volgende ontmoeting in het ziekenhuis, waar zij de opleiding voor verpleegkundige volgt, geeft hun zekerheid: ze horen bij elkaar. 

Berlijn

Ze trouwen en gaan inwonen bij haar moeder. Johannes krijgt al snel een goede baan bij de overheid, Elisabeth werkt in het ziekenhuis. Er wordt een dochter geboren en als Johannes uitzicht heeft op een betere baan in Berlijn, verhuizen ze daar naartoe. Alles wordt voor ze geregeld, een baan voor Elisabeth, een mooie flat met de nieuwste snufjes. Alles te danken aan Johannes’ inzet voor de regering. Het zet Elisabeth weleens aan het denken, al die luxe terwijl de meeste mensen in armoede leven! Maar lang wil ze er niet bij stilstaan. Ze gaat op in haar werk en de zorg voor inmiddels twee kinderen. 

Ongeluk
Het gaat mis als de tweede dochter, de vrijgevochten Marlene, samen met haar vriendje naar het Westen wil vluchten. Ze komen tot Praag, daar worden ze opgepakt en belanden in de gevangenis. De dochter van een hoge Stasi-ambtenaar die wil vluchten, het is een grote schande. Johannes en Elisabeth kiezen voor een drastische oplossing, ze doen alsof Marlene bij een zeilongeluk om het leven is gekomen. Geen stoffelijk overschot, geen begrafenis. Na het ongeluk wordt er nog een nakomertje geboren, Theresa. Zij verzacht het verdriet over ‘de dood’ van Marlene. 

Erfenis
Als in de huidige tijd Theresa een notariële brief krijgt waarin staat dat ze samen met een man genaamd Tom een huis van Marlene erft, zijn de poppen aan het dansen. Stapje voor stapje komt Theresa dichter bij de ontluisterende waarheid. 

Baumheier verweeft in deze boeiende debuutroman de verschrikkingen van het Stasi-regime en de familiegebeurtenissen op een natuurlijke wijze. Heden en verleden worden goed gemixt, de Wende en alle feiten rond de deling van Duitsland lijken te kloppen. Een spannende familiegeschiedenis met verliezers, winnaars en heel veel geheimen.