‘Elmet’ van Fiona Mozley

De vijftienjarige Daniel woont met zijn grote zus Cathy en zijn vader in een ontoegankelijk bos ergens op het platteland van Engeland. Ze proberen zoveel mogelijk zelfvoorzienend te zijn, inkomen is er nauwelijks, wat er aan geld binnenkomt komt uit de vuistgevechten die zijn vader altijd wint. Het huis waarin ze wonen hebben ze illegaal gebouwd op grond van landeigenaar Price. Voorheen was het land eigendom van hun moeder, Price heeft het echter in handen gekregen. Daniels vader vindt dat hij toch recht heeft om op die plek een huis neer te zetten. Bovendien heeft hij een verleden met de landeigenaar, ooit deed hij klussen voor de man. Klussen die het daglicht niet konden verdragen.

Clash

De kentering komt als een gehandicapte man de hulp inroept van Daniels vader.  Door een ongeluk op het werk is de man verlamd geraakt.  Van verschillende mensen heeft hij nog geld tegoed, zo ook van een rijke boer die weigert te betalen.  Daniels vader weet hoe hij zoiets aan moet pakken, maar er gebeurt meer. Er zijn veel mensen in het dorp die uitgebuit worden door Price en de andere rijke boeren.  Dagloners die nooit genoeg betaald krijgen. Huurders die worden uitgezet na een kleine huurachterstand.  De verdrukten beginnen zich te verenigen, zeer tegen de zin van Price en consorten. Een clash kan niet uitblijven.

Observator

Daniel en Cathy  reageren heel verschillend op de dingen die gebeuren. Cathy, net zo fel als haar vader, is onverzettelijk en onbuigzaam. Daniel daarentegen is meer een observator. Hij geniet van de lessen die hij elke dag volgt bij Vivien, een vriendin van zijn vader.  Hij houdt van literatuur, de schoonheid van  de natuur,  de wisseling van de seizoenen.  Door zijn ogen zien we de gebeurtenissen in een steeds rapper tempo naar een onontkoombare afloop gaan. 

Grimmig

‘Elmet’, debuutroman van Fiona Mozley en in 2017 op de shortlist voor de Man Booker Prize geplaatst,  neemt je mee naar een wetteloze omgeving, waar Daniel, Cathy en de vader op zichzelf aangewezen zijn, waar geld en macht altijd hun gelijk willen halen en een persoonlijke vete uiteindelijk fataal wordt.  Prachtig geschreven, in het begin lieflijk wordt de taal naar het einde toe steeds grimmiger.  Een echte aanrader.

Korte tip: 'Musch' van Jean-Marc van Tol

Aan het eind van de Maand van de Geschiedenis een historische roman. Musch is het verhaal van griffier van de Staten Generaal die in 1650 door corruptie en fraude zijn aanzien en vermogen probeert te vergroten. Hij steunt daarbij stadhouder Willem II, terwijl raadspensionaris Johan de Witt zijn tegenstrever is. Van Tol laat de spelers in de door intriges geplaagde jonge natie, twee jaar ervoor is met de Vrede van Munster de Tachtigjarige Oorlog geëindigd en de conflicten met Engeland liggen op de loer, op schitterende wijze tot leven komen. Zijn stijl roept bij mij herinneringen op aan de prachtige historische romans van Hella Haasse. 'Musch' is het eerste deel van een trilogie over Johan de Witt en is opgedragen aan Prinses Amalia.

Korte tip: 'Saturnusplein 3' van Josha Zwaan

Lies en Daniel verwachten hun tweede kind als Daniel in 1943 wordt gefusilleerd. Als student is Daniel met het communisme in aanraking gekomen. Hij wijst de rijkdom van zijn ouders af en als de oorlog uitbreekt komt hij in het verzet terecht. Samen met hun oudste jongetje moet Lies na de terechtstelling onderduiken, het jongste kind komt kort na de geboorte bij een pleeggezin. Als de oorlog voorbij is hoopt Lies de band met haar kinderen te herstellen. Maar er is zoveel gebeurd in hun leven, het lijkt dat de onderlinge verhoudingen onherstelbare schade op hebben gelopen. Aangrijpende roman over een jonge vrouw en moeder die ondanks de gebeurtenissen in de oorlog het communistische ideaal voor ogen houdt.

‘Het zwembad’ van Libby Page

In de Zuid-Londense wijk Brixton dreigt het openluchtzwembad gesloten te worden. De deelgemeente zit op zwart zaad en er is een projectontwikkelaar die op de plek van het zwembad een luxe appartementen- en sportcomplex neer wil zetten. De jonge verslaggeefster Kate wordt door haar krant op pad gestuurd om er een artikel over te schrijven. Zo ontmoet ze Rosemary. Rosemary is zesentachtig en zwemt dagelijks in het zwembad. Daar is ze mee begonnen toen ze nog een jong meisje was. Samen met vriendinnen en later ook met haar vriendje was ze er altijd te vinden. Sinds ze haar baan in de door geldgebrek gesloten plaatselijke bibliotheek kwijt is, betekent het zwembad alles voor haar.

Paniek

Voor Kate is het artikel een kans om haar kwaliteiten als journalist te bewijzen. Tot voor kort was ze het manusje van alles op de redactie en vooral bezig met het schrijven van suffe berichten. Zenuwachtig gaat ze op pad om Rosemary te interviewen. Die stelt gelijk een voorwaarde, ze wil alleen meewerken als Kate zelf in het zwembad gezwommen heeft.  Nu is Kate, sinds ze in Londen woont, nogal een angsthaas. Het vooruitzicht zwemkleding te moeten kopen en alleen naar het zwembad te gaan brengt haar op de rand van een paniekaanval. Maar de gedachte aan een mooi artikel en meer interessant werk  geeft haar toch moed, Kate trekt de stoute schoenen aan en gaat op pad.  De twee vrouwen krijgen langzaamaan een klik. Kate biedt, tot haar eigen schrik en verbazing, zelfs spontaan aan om te helpen actievoeren om het zwembad open te houden.  

Saamhorig

Als je dit boek leest wordt je vanzelf warm vanbinnen. De saamhorigheid in de wijk, de vriendschap van de twee zo verschillende vrouwen, alle karakters eromheen,  ze zijn zo levensecht, je zou willen dat je zelf in zo’n buurt woont. Libby Page levert met ‘Het zwembad’ een prachtige debuutroman. Een boek dat naar veel meer smaakt.

Korte tip: 'Vlak voordat ik stierf' van S.K. Tremayne

Kath Redway komt met haar auto in een stuwmeer terecht. Meer dood dan levend wordt ze de volgende dag aan de andere kant van het meer gevonden. Ze ligt lange tijd in coma, als ze toch weer thuis komt heeft ze last van ernstig geheugenverlies. Iedereen springt heel voorzichtig met haar om, haar man Adam, haar dochtertje Lyla, het komt Kath heel afstandelijk over. Boos en verdrietig  gaat Kath op zoek naar wat er de avond van het ongeluk plaats gevonden heeft.

Spannende thriller die speelt in het Dartmoor National Park. Mysterieus, ijzingwekkend, dreigend met een onverwachte ontknoping. Tremayne, pseudoniem van Sean Thomas en ook schrijvend onder de naam Tom Knox, levert met 'Vlak voordat ik stierf' een bloedstollende tweede mysterieuze thriller af. Klik hier voor de bespreking van zijn eerste mysterieuze thriller 'De ijstweeling'.

Korte tip: 'Kookboek voor de onstuimige tuinier' van Karen Groeneveld

Veel moestuiniers zal het overkomen: alle boontjes tegelijk rijp, de spinazie en de andijvie groeien als kool en de komkommers kennen geen komkommertijd. Karen Groeneveld verzamelde heel veel recepten voor één groentesoort. Van aardpeer tot zuurkool, van broccoli tot pompoen, smakelijke en niet moeilijk te bereiden recepten. Voorin een een oogstschema, achterin als uitsmijter enkele basisrecepten. Als voorbeeld hier de gevarieerde  mogelijkheden van de wortel: pannenkoekjes, geroosterd, puree, taart, salade, soep, zoetzuur, geglaceerd en smoothie.

‘Olga’ van Bernhard Schlink

Eind 19^e eeuw wordt Olga in het Poolse Breslau als dochter van een Poolse moeder en Duitse vader geboren.  Het is een arm gezin, Olga wordt vaak bij de buurvrouw gebracht als haar ouders aan het werk zijn. Als ze een kleuter is overlijden haar ouders aan vlektyfus,  haar strenge Duitse grootmoeder komt haar ophalen en neemt haar mee naar haar dorp in Pommeren.  Olga vindt er geen aansluiting bij de dorpskinderen, wel raakt ze bevriend met de kinderen van het grote huis.  Vooral de jongen Herbert is een zielsverwant, beiden willen ze de grote wereld in, beiden willen ze wat van het leven maken. Herbert bereikt het door dienst te nemen, hij vertrekt al snel naar Afrika. Olga volgt na het overwinnen van veel tegenstand van haar oma en de dorpsleraar de opleiding aan de rijkskweekschool in een naburige stad.

Poste restante

Ze blijven elkaar ontmoeten, ook al is iedereen erop tegen. Herbert weigert tegen de wens van zijn ouders een rijke erfgename te trouwen, hij heeft na het lezen van de avonturen van Amundsen zijn zinnen gezet op een Noordpoolexpeditie.  In 1913 vertrekt hij, Olga belooft hem regelmatig te schrijven. Daar houdt ze zich aan, elke week gaat er een brief poste restante naar Tromsø in Noorwegen.  Maar al snel hoort ze niets meer van hem, toch blijft ze schrijven, wel meer dan dertig jaar lang.

Ferdinand

Ondertussen gaat Olga’s leven wel verder. Als dorpsonderwijzeres in het noordoosten van Duitsland raakt ze bevriend met een boerengezin. Vooral het jongste kind schenkt ze veel aandacht.  Groot is haar teleurstelling als de jongen zich in de jaren dertig tot de Nazi’s aangetrokken voelt en hun gedachtegoed omhelst.  Zelf wordt ze door ziekte doof, haar geliefde vak van onderwijzeres kan ze niet meer uitoefenen.  Als naaister gaat ze aan de slag.  Het einde van de Tweede Wereldoorlog brengt haar naar West Duitsland,  daar slijt ze haar laatste jaren en vindt bij één van haar naai-adressen in de jonge Ferdinand een luisterend oor voor al haar verhalen.

Bondig
Bernhard Schlink vertelt op meesterlijke wijze het verhaal van Olga. Bondig, in klare taal, er staat geen woord teveel en toch komt Olga helder op je netvlies te staan.  Een sterke vrouw die zich niet snel uit het veld laat staan, die het leven hartstochtelijk lief heeft en ernaar leeft.

Korte tip: 'De reis van Syntax Bosselman' van Arend van Dam

Verhalen over de slavernij. Syntax Bosselman vertrekt in 1883 samen met nog 25 andere Surinamers naar Amsterdam om tentoongesteld te worden op de Internationale Koloniale en Uitvoeringstentoonstelling. Nederland laat daar 'trots' zien wat het allemaal bereikt heeft in de wereld. Arend van Dam komt dit gegeven toevallig op het spoor en diept het zeer genuanceerd uit. Hij volgt Syntax op de voet en laat aan de hand van de tentoonstelling de lelijkheid van de Nederlandse slavernijgeschiedenis zien. Een mustread voor elk kind in groep zeven en acht en hun ouders.  Van Dam heeft voor dit boek de Thea Beckman literatuurprijs voor het beste historische jeugdboek 2018 ontvangen.

Klik hier voor een uitgebreide recensie op de website Leesbevordering in de klas.

‘Ik ben Eleanor Oliphant: (met mij gaat alles goed)’ van Gail Honeyman

Eleanor Oliphant heeft haar leven strak op orde. Elke werkdag verloopt hetzelfde, opstaan, naar het werk, lunch met een kruiswoordpuzzel uit de krant, vervolg werk, om vijf uur naar huis en iets te eten scoren.  De avond brengt ze thuis op de bank door, elke woensdagavond heeft ze contact met haar moeder.  Op vrijdag koopt ze twee flessen wodka, tegen zondagavond heeft ze die soldaat gemaakt, het weekend gaat min of meer in een roes voorbij.  Het bevalt Eleanor prima, voor haar hoeft het niet te veranderen.  Behalve dat ze zich toch wel wat eenzaam en bedrukt voelt. Iets gelukkiger zou ze wel willen zijn.

Ongeluk

De ommekeer komt als ze op een vrijdag samen met een collega oploopt  om naar huis te gaan. Aan de overkant van de weg stort een oude man ter aarde. Collega Raymond snelt ernaar toe om de man te helpen. Eleanor wil er aanvankelijk niets van weten, de man zal wel dronken zijn,  maar Raymond zet haar aan het werk, terwijl hij de hulpdiensten belt  moet ze de man aan de praat houden.  Ongewild wordt ze door dit incident de levens van Raymond en Sammy, de oude man,  binnengetrokken. Ondanks zichzelf begint Eleanor ietwat te ontdooien.

Mopperpot

In eerste instantie denk je wat een vreemd mens is die Eleanor. Haar taalgebruik, zoals ze over andere mensen denkt, ze lijkt een oude mopperpot. Dat is ze echter niet, nog maar rond de dertig heeft ze echter een oude ziel. Een ziel die bovendien net als haar uiterlijk heel erg beschadigd is. Eleanor draagt de littekens van haar jeugd mee, langzaam maar zeker lijk je er achter te komen hoe de vork in de steel zit. Of toch niet. Raymond is in alles haar tegenpool, heel makkelijk, slordig, geen gevoel voor decorum, niet oordelend en super ontspannen.  Hij heeft iets wat Eleanor niet kent, empathie, en dat is uiteindelijk haar redding.

Liefdevol

‘Ik ben Eleanor Oliphant’ is de debuutroman van de Schotse Gail Honeyman. Het boek heeft prijzen in het Engels taalgebied binnengehaald en is in veel landen vertaald. De omschrijving van de Observer  “liefdevol, grappig en uitdagend” klopt als een bus. Een boek om in één ruk uit te lezen en nog lang aan terug te denken.

Korte tip: 'Eenzame prooi' van Val McDermid

Een seriemoordenaar pikt alleengaande vrouwelijke gasten op een bruiloft op. Eerst is hij charmant en windt ze om de vinger. Maar als ze als was in zijn handen zijn wacht hen een gruwelijk lot. Inspecteur van politie Carol Jordan en profiler Tony Hill lijken maar geen vat op de dader te kunnen krijgen, hij wist alle sporen zorgvuldig. Bovendien spelen privéproblemen hen parten, Carol lijkt het nieuwe team zware misdaden niet goed van de grond te krijgen en gaat bijna aan de spanning ten onder. Spannend tiende deel uit de serie over dit speurderskoppel met een onverwacht en opzienbarend einde.

‘Mijn zomers aan zee’ van Tracy Rees

De herfst is weliswaar in aantocht, dit boek brengt je echter weer helemaal terug in de zomerstemming. De jonge Chloe groeit begin jaren vijftig op in Wales, thuis hebben ze het niet erg breed, gelukkig mag ze elke zomer bij haar oom en tante aan de kust logeren. Drie weken vol zon en zee, heerlijk voedsel en warme aandacht van haar tante, de zus van haar moeder.  Op het strand ontmoet ze de tienjarige Llew, twee jaar jonger dan ze zelf is. Llew is een wijsneus, hij leest veel, houdt van poëzie,  maar het meest houdt hij van fotograferen. Elke zomer maakt hij foto’s van Chloe, elke zomer krijgt ze een set mee naar huis, om thuis te laten zien hoe heerlijk de zomer was.  Chloe en Llew stellen zich voor dat ze altijd bij elkaar zullen blijven, dat niemand tussen hen kan komen en dat hun vriendschap eeuwig zal duren.

Nora

Vijftig jaar later overweegt  Chloe’s dochter Nora haar baan bij een Londense universiteit op te zeggen. Haar relatie is over, de baan betaalt goed maar plezier heeft ze er niet meer aan. Twijfels alom. Als ze op een nacht droomt van het strand van Tenby, het strand waar haar moeder haar zomers doorbracht maar waarover ze niet meer wil praten, besluit Nora het roer om te gooien.  Ze zegt inderdaad haar baan op, verhuurt haar appartement en met genoeg geld om het een half jaar uit te zingen vertrekt ze naar Tenby.  Daar ontmoet ze Kaitlin, samen huren ze een huis van de plaatselijke kunstenaar.  Langzaam maar zeker komt Nora tot rust en weet zich een plek te veroveren in het kustplaatsje waar het verleden van haar moeder echter nooit weg te denken is.

Verbindende factor

Tracy Rees is zelf afkomstig uit Wales. Na een studie aan de universiteit van Cambridge werkte ze een aantal jaren in een uitgeverij, gaf les en begon daarna te schrijven. ‘Mijn zomers aan zee’ is haar derde roman.  In een kalme en aangename stijl laat Rees de jaren vijftig herleven en volgen we Chloe’s verdere levenspad.  Nora’s belevenissen zijn helemaal van deze tijd, de oude (groot-)moeder is de verbindende factor tussen de twee jongere generaties.  Haar kennis geeft voeding aan de kijk die Nora op haar moeder Chloe heeft en geeft inzicht in de issues die tussen moeder en dochter spelen.