‘De jurk van Texel’ van Olga Hoekstra

De Deventerse Emilie van den Brandeele wordt door de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed gevraagd onderzoek te doen naar de ‘Jurk van Texel’. De jurk werd in de zeventiende eeuw als persoonlijk bezit vervoerd op een schip dat op doorreis naar Engeland voor de rede van Texel lag. Wie de jurk toebehoorde is nog steeds niet duidelijk. In een storm is het schip vergaan. Bijna vier eeuwen later werd de jurk en ander textiel door een Texelse familie opgedoken. De jurk is vrijwel helemaal nog intact, een wonder na zo’n lange tijd.  En nu mag Emilie de jurk onderzoeken. 

Warme gevoelens

Ze gaat daarom tijdelijk naar Texel, het onderzoek gaat zeker een paar weken in beslag nemen. Dat betekent ook dat ze haar moeder niet kan helpen met de verzorging van haar dementerende vader. Ondanks de gewetenswroeging daarover gaat ze met frisse moed aan de slag. Echt hartelijk wordt ze niet ontvangen, de Texelaars zitten niet te wachten op inmenging in hun culturele bezit. Terwijl de Rijksdienst almaar aandringt op opname in haar depot, begint Emilie steeds beter te begrijpen waarom Texel de jurk niet wil laten gaan. Haar warme gevoelens betreffen één persoon in het bijzonder, de man die de jurk boven water kreeg, hij laat haar niet meer los. 

Uitgehuwelijkt

In de zeventiende eeuw is het lot van Elisabeth van Baerle beschoren. Ze wordt uitgehuwelijkt aan een veel oudere man in Engeland. Ze verzet zich met hand en tand en kan maar niet begrijpen hoe haar vader zo wreed kan zijn om haar weg te sturen. Hij was altijd zo trots op haar, zijn intelligente kind! Maar het brengt haar nergens, nou ja, wel ergens waar ze niet wil zijn, Engeland. Sinds Willem zijn intrede in hun huishouden heeft gedaan heeft ze al snel haar hart aan hem verloren. Maar hoe komt ze onder haar gedwongen huwelijk uit? Elisabeth verzint een list, zo slim dat geen mens er ooit naar zal raden. 

Olga Hoekstra verweeft de levens van de twee vrouwen tot waar het lot ze door Elisabeths jurk bij elkaar brengt. Romantisch maar ook met veel oog voor geschiedenis en cultureel erfgoed. ‘De jurk van Texel’ bestaat echt en is te zien in het Museum Kaap Skil. Hoekstra werd geïnspireerd door een prachtige documentaire over de jurk.

‘Geluk in oorlogstijd’ van Trea ten Kate

Van een vriendin kreeg ik een tip: ‘lees dit boekje eens, een heel ander aspect van de oorlogstijd’. Heel benieuwd ben ik eraan begonnen en het klopt:  een thema dat niet elke dag langskomt. Bovendien speelt het in de regio, in Nieuwleusen om precies te zijn. En ook nog waargebeurd. Het begint met de familie Van Duren, die een boerderijtje in het buitengebied bestiert. Ze kunnen er niet van leven, de kinderen moeten al jong mee helpen om de monden te vullen. 

Wrokkig

Het is 1932 als Berend van Duren de lagere school verlaat om bij een boer aan het werk te gaan. Hij heeft het daar niet slecht maar het verschil met zijn thuissituatie is schrijnend. Waar bij de boer aan tafel heerlijk vers brood met roomboter gegeten wordt, is er thuis nauwelijks genoeg voor iedereen. Het maakt hem wrokkig. Hij had graag naar de Mulo in Zwolle gewild, hij kan goed leren, de bovenmeester had graag gezien dat hij verder zou gaan. 

Tanja

Hij is en blijft een buitenbeentje. Ook in de eerste oorlogsjaren.  Herfst 1939 is hij opgeroepen in de mobilisatie, als jonge soldaat ziet hij het bombardement van Rotterdam met eigen ogen.  Toch besluit hij twee jaar later zich aan te melden voor werk in Duitsland. Zie je wel, denken de dorpelingen, hij deugt niet. Helemaal als hij in 1945 met een Russische vrouw terugkomt. Weten zij veel wat hem allemaal is overkomen. Hoe hij zijn geliefde Tanja heeft leren kennen. Dat zij als Ostarbeiterin uit Sebastopol naar Duitsland is versleept, daar is vernederd en verguisd.  

Gelukszoekers

Berend heeft in 1980 zelf zijn wederwaardigheden opgeschreven. Na zijn dood in 2004 is Trea ten Kate, de kleindochter van zijn zus, met het verhaal aan de slag gegaan. Ze las zich in, haalde de historische feiten boven water in archieven en bibliotheken in Nederland en Duitsland. Ze volgt zowel het pad van Berend als dat van Tanja. De geuren en kleuren vulde ze zelf in om dit verhaal over ‘eenzaamheid, onrecht, uitsluiting en onbegrip’ te publiceren. Haar conclusie uit Berends verhaal is: “Oordeel niet te snel, leer de ander kennen, luister naar diens verhaal en je ontdekt dat je meer met elkaar gemeen hebt dan je eerst dacht. Uiteindelijk zijn we allemaal gelukszoekers”.

Het boek is ook als luisterboek te leen bij de Online Bibliotheek. 

‘De wonderverteller’ van Lida Dijkstra

Deze week de winnaar van de Gouden Griffel en van de Jonge Beckmanprijs voor het beste jeugdboek in het genre geschiedenis. 

Reisjas

De dertienjarige Maria della Pietra werkt in 1298 in de gevangenis in Genua. Als vondeling kwam ze bij de nonnen terecht, ze vroeg te veel, was te luidruchtig voor het klooster, daarom is ze hiernaartoe gestuurd. In de gevangenis zit Marco Polo, na een nederlaag in de strijd tussen Genua en Venetië is hij hier opgeborgen. Hij zit er voor die tijd luxueus, grote zaal, veel bezoek en hij is altijd vriendelijk. Behalve het moment dat de cipiers zijn reisjas weghalen. Furieus is hij, het helpt niets. Maria brengt hem zijn eten, blijft lang bij zijn cel rondhangen, geniet van de verhalen die ze stiekem aanhoort. Dat is beter dan de vloeren schrobben. 

Muisje

Het duurt niet lang voor Marco Polo haar opmerkt. Want ook bij hem kan ze haar mond niet houden, er liggen altijd vragen op het puntje van haar tong. Topina noemt hij haar, muisje. Ze proeft die naam, het past bij haar, onzichtbaar als een muisje gaat ze door de gangen van de gevangenis. Dankzij haar komt Marco Polo in contact met Rustichello da Pisa, een medegevangene die de hele dag schrijft. Een cel vol met perkamenten vellen heeft, een pot met ganzenveren en zijn eigen inkt maakt. Alleen met die materialen is hij rustig, kan hij zijn verhalen opschrijven. Het lukt Topina de sleutels van beider cellen na te laten maken en ’s avonds als het rustig is, brengt ze Rustichello naar Messer Marco toe. Zelf zit ze dan in een hoekje met open mond te luisteren naar de reizen die Marco Polo heeft gemaakt. Over water en door woestijnen helemaal naar Cambalu en Shangdu in wat nu China is. Op zoek naar de heerser van het grootste rijk in het verre oosten, de kleinzoon van Djenghis Khan. 

Fantastisch taalgebruik

Lida Dijkstra heeft een prachtige manier gevonden de avonturen van Marco Polo weer te geven. Spannend, met uitleg in aparte kolommen. Haar taalgebruik is fantastisch. Wie een woord als beviezevoetstapt kan verzinnen, wie een oorlog kan omschrijven zoals zij dat doet, heeft mijn hart gestolen. De mooie illustraties van Djenné Fila, de verklarende woordenlijst en de kaart van de reis maken dit een (jeugd)roman voor iedereen die van geschiedenis, van avonturen en van spannende verhalen houdt.