‘Een onmogelijk leven’ van Matt Haig

De gepensioneerde wiskundelerares Grace Winters zit te verpieteren in haar plattelandsbungalow. Haar man Karl is vier jaar geleden overleden, hun zoontje fietste op achtjarige leeftijd tegen een bus aan en kwam daarbij om. Grace is zich daar altijd schuldig over blijven voelen, het was haar fout dat ze niet met hem meeging naar de stad. Het leven heeft voor haar eigenlijk geen zin meer, het gaat als een nachtkaars uit. Elke dag, elke week, elke maand is hetzelfde. 

Erfgenaam

Tot op een dag een brief van een notaris op haar deurmat valt. Ze heeft een huis geërfd op Ibiza.  Eerst denkt ze dat het een oplichterstruc is, ze is al eens al haar spaargeld op die manier kwijtgeraakt. Maar de persoon van wie ze erft, heeft ze ooit gekend. Het is Christina van der Berg, die naam zegt haar niets, maar de meisjesnaam Christina Papadakis wel. Dat was een collega docent. Ze gaf muziekles, een verlegen jonge vrouw met een glamorous uitstraling. Ooit hebben ze samen kerst gevierd, Christina heeft dat onthouden en nu is Grace haar erfgenaam. Wat te doen, moet ze de erfenis aanvaarden of toch maar niet? 

Alberto

Grace neemt een kloek besluit, ze boekt een vlucht naar Ibiza, komt in het gedateerde huis van Christina en er zijn gelijk een paar dingen die opvallen. Een olijfpot met water dat lijkt te gloeien, een plant die als uitgestorven bekend staat, doet het prima in een pot bij de oprit. Er is een man, Alberto, Christina schrijft in haar instructies aan Grace dat ze contact met hem moet zoeken. Beschroomd rijdt Grace in de oude rammelbak van Christina naar de duikschool waar Alberto zou moeten zijn. Op het moment dat ze hem ziet weet ze dat hij een gevaarlijk persoon is, toch kan ze de drang om letterlijk met hem in zee te gaan, niet weerstaan. Midden in de nacht duikt de altijd zo voorzichtige Grace in de wateren rond Ibiza, een ervaring die haar leven totaal op de kop zal zetten. 

Onmogelijk

Haig laat Grace het verhaal in briefvorm, nou ja eigenlijk een e-mail, aan een jonge oud-student van haar schrijven. Zijn vraag naar aanleiding van een mentale dip inspireert haar tot het vertellen over haar bijzondere leven op Ibiza, een leven dat ze tot kort daarvoor, voor onmogelijk had gehouden.

‘Onder de mensen’ van Mathijs Deen

Als maker van Boek van de Week heb ik zo mijn voorkeuren. Eén daarvan is de schrijver Mathijs Deen. Elk boek van hem is wat mij betreft raak. Of het een Waddenthriller is of een roman als ‘Onder de mensen’’, Deen pakt mij in met zijn korte bondige taal, zijn verhaallijnen, de sfeer en bijzondere karakters.  ‘Onder de mensen’ is niet echt recent, toch wil ik er, op de valreep van dit jaar, aandacht aan besteden. 

Contactadvertentie

Jan is een stoere, stugge boer op het Groninger platteland. Zijn boerderij ligt vastgeplakt aan de zeedijk, hoog vanuit de schuur kun je de zee zien. Hij woont er alleen, zijn ouders zijn bij een auto-ongeluk in Oostenrijk om het leven gekomen. Jan wil niet langer in zijn eentje de diepvriesmaaltijden eten die zijn moeder voor haar vertrek naar Oostenrijk voor hem klaargemaakt heeft. In zijn eentje de tachtig hectare graan en bieten verbouwen en oogsten. Jan wil gezelschap, Jan wil seks en als het even kan, ook een kind. Een opvolger.  Jan onderneemt actie, het is de jaren tachtig, datingsites bestaan niet en ook ‘Boer zoekt vrouw’ moet nog uitgevonden worden. Hij zet daarom een contactadvertentie in een landelijke krant. 

Dicht bij de zee

Irene werkt op de afdeling kleine advertenties. Niet dat dit haar droombaan is. Na een documentatieopleiding heeft ze eerst een relevante baan gehad. Haar contract is echter niet verlengd, nu zit ze bij de krant. Ze ziet Jans advertentie binnenkomen en het eerste wat ze denkt is dat zij daar zou willen wonen. Aan de dijk, dicht bij de zee. Dus wat doet ze, ze schrijft als vier verschillende persoonlijkheden brieven aan Jan. Mochten er reacties van anderen binnenkomen, zal ze die zeker tegenhouden, ze is ervan overtuigd dat Jan één van de vier dames zal kiezen. 

Vastbesloten

Dat klopt en Irene reist als de standvastige en enigszins nukkige Wil met de trein naar Groningen.  Het is heel ongemakkelijk als ze samen in de restauratie zitten, Wil dringt eropaan dat Jan haar mee naar de boerderij neemt. Ze is niet benieuwd naar Jan, niet naar het huis, nee, ze wil de zee zien.  Want daar is het haar om te doen! Dat Jan iets anders zoekt, daar maalt ze niet om, Wil is vastbesloten in Groningen te blijven.

‘Voor de mooiste’ van Ted van Lieshout

Tien december is de internationale dag van ‘De Rechten van de Mens’. In 1948 nam de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties een resolutie van deze strekking aan. Sindsdien staan we op die dag stil bij de rechten die ieder mens heeft. In sommige landen betekent dat wat meer dan in andere, in Nederland hebben we artikel 1 van de grondwet waarin die rechten zijn verankerd. 

Wandeling

Ted van Lieshout neemt ons in ‘Voor de mooiste: de geschiedenis is van ons’ mee op een wandeling door de eeuwen heen. Tijdens die wandeling stipt hij gewone mensen aan die door hun houding en acties betekenis hebben gegeven aan de strijd voor gelijkheid. In interview vorm, dat werkt echt geweldig, begint hij met de twistappel van de Griekse godin Eris. Eris is niet uitgenodigd op de bruiloft van Peleus en Thetis. Ze is woedend, gaat toch en gooit een gouden appel tussen de gasten. Op de appel staat, deze is voor de mooiste. En zo loopt die vrolijke bruiloft uit op ruzie en ongemak. Want iedereen wil de mooiste zijn. 

Gouden appel

Nu was Eris natuurlijk geen gewoon mens, maar wel een goed voorbeeld. Allereerst laat Van Lieshout ons ontdekken hoe mensen tegen elkaar uitgespeeld worden, hoe geschiedenis vervalst wordt. Hoe rechters oordelen naar de wet en de geest van de tijd. Hoe een vrouw die slachtoffer is van een man toch veroordeeld wordt omdat zij haar man benadeeld heeft. Want zij is zijn ‘bezit’. 

Vrouwenkleren

Hoe een moedige vrouw in Frankrijk de aanjager van de guillotine vermoordt, hoe Rosa Parks in de VS weigerde op te staan voor een witte man, hoe Harriet Tubman via de Ondergrondse Spooorweg uit slavernij ontsnapt en zelf daarna honderden lotgenoten wist te bevrijden. Hoe Oscar Wilde vanwege homoseksualiteit werd veroordeeld, hoe Frederick Park en Ernest Boulton moesten boeten vanwege het dragen van vrouwenkleren, hoe profvoetballer Thomas Hitzberger pas na afloop van zijn carrière bekend maakte homo te zijn. 

Kijkboek

Dit alles aan de hand van prachtige schilderijen, tekeningen, foto’s, bijna elk voorbeeld wordt door een illustratie begeleid. Het is daarom ook een prachtig kijkboek en een mooi cadeau voor iedereen vanaf 12 jaar. Het is Van Lieshouts wandeling door de geschiedenis, een prachtige tocht met ontroerende en soms heel heftige gebeurtenissen, maar vooral met moedige mensen die volgens hem niet vergeten mogen worden.

‘De Finse katoenmolen’ van Ann- Christin Antell

Jenny Malmström is na het overlijden van haar man en zoontje weer ingetrokken bij haar vader, die dominee is in een dorpje bij Turku, Finland. Het is eind negentiende eeuw, voorzieningen voor weduwen zijn er niet, sociale voorzieningen zijn er überhaupt niet. Daarom trekt Jenny zich het lot van de arbeiders zo aan. De jonge kinderen die in de katoenfabriek werken in plaats van naar school te gaan. Net als de ouders een hongerloontje verdienen, te weinig om van te leven, net te veel om van dood te gaan. Het brengt haar in aanvaring met de zoon van de Engelse fabriekseigenaar, Fredrik Barker. In zijn ogen mogen de mensen die bij hen werken in de handen knijpen dat ze werk hebben. 

Slecht nieuws

Jenny is lid van de Damesvereniging, een club van welgestelde vrouwen die inzamelingsacties houden voor het goede doel. Ze zet zich in voor een aantal gezinnen in het dorp, brengt vaak voedsel en soms ook lekkernijen. Bij alles wat ze doet loopt ze toch geregeld Fredrik Barker tegen het lijf. En hoewel ze het niet toe wil geven, heeft de man een zekere aantrekkingskracht. Mogelijk zou haar hart voor hem willen zwichten, haar hoofd vertelt haar echter dat hij slecht nieuws is. 

Pastorie

Jenny’s leven komt radicaal op de kop te staan als haar vader na een korte ziekte komt te overlijden. Ze moet de pastorie verlaten, kan een klein huis in Turku kopen, neemt Martta, één van haar protégées mee als hulp in de huishouding, krijgt een baan op een meisjesschool, raakt bevriend met de predikantsvrouw uit een naburig dorp, neemt deel aan een archeologische opgraving. Haar leven draait 180 graden, ze verandert in een zelfstandige en onafhankelijke vrouw die het leven aankan. Tot het noodlot opnieuw toeslaat en ze zelf aan de onderkant van de maatschappij dreigt te belanden.

Sociaal

De geschiedenis van de Finse katoenindustrie doet sterk denken aan de geschiedenis van Twente. Engelse fabrikanten streken er neer, bouwden fabrieken in het stoomtijdperk, hadden veel arbeiders nodig die ze onder de arme bevolking rekruteerden. Antell heeft zich goed gedocumenteerd, echt bestaande figuren komen voor in deze sociale en vriendelijk geschreven roman, waarin een vleugje romantiek niet ontbreekt. De gebeurtenissen zijn echter allemaal fictief.  Een vervolgdeel volgt ongetwijfeld, de vertaling laat echter nog even op zich wachten.