‘Mijn leven in Japan’ van Chris Board

Het afgelopen jaar zijn er een aantal boeken die in Japan gesitueerd zijn in ‘Boek van de Week’ voorbij gekomen. Healing fiction worden ze genoemd, boeken waardoor je je beter gaat voelen. Warm, lief, soms spiritueel, geschreven door Japanse auteurs. ‘Mijn leven in Japan’ is de kijk van een Engelsman op het leven in Japan. Chris Board is nog maar net klaar met zijn opleiding aan de universiteit als hij in 2012 solliciteert naar een baan in Japan. Er is een Brits-Japans uitwisselingsprogramma van onderwijzers, een sollicitatie bij de Japanse ambassade verloopt nerveus, maar met zijn keuze voor de stad Kobe hoopt Chris succesvol te zijn. 

Stervenskoud

Hij wordt aangenomen maar gaat niet naar Kobe. Hij komt op het platteland in het noordwesten van het land terecht. Sakata is een kleine stad in een grote prefectuur, hij wordt in een appartementengebouw ondergebracht. Piepklein, schuifdeuren van papier, dunne wandjes, weinig verwarming. Dat is in de zomer. Hij weet dan nog niet dat er in de winter gemiddeld acht meter sneeuw valt, het stervenskoud is. Hij wordt hartelijk verwelkomd, de school waar hij komt te werken is enorm groot, er zijn honderdtwintig collega’s die met zijn allen in een al even enorme lerarenkamer bij elkaar zitten. Waar is hij aan begonnen! 

Abroad in Japan

Het eerste jaar is een bezoeking, van narigheid neemt hij zich voor tweeduizend Japanse tekens uit het hoofd te leren. Een gigantische uitdaging, en al kent hij al die tekens, meer dan vier woorden achter elkaar spreken blijkt soms nog te moeilijk. Het meest verwondert hem de houding van de mensen in het algemeen en van de leraren in het bijzonder: onaangedaan, emotieloos, hoe kan hij zo mensen duiden? Gelukkig zijn er een aantal mensen die hem ‘vinden’. Die wel in hem geïnteresseerd zijn, hem als vriend kiezen. Zoals de extravagante Natsuki die graag Engels spreekt en het liefst in elke zin een scheldwoord laat klinken.  Chris begint te wennen, begint YouTube filmpjes te maken, krijgt veel volgers op internet. Zijn kenmerk ‘Abroad in Japan’ raakt wereldwijd bekend. 

Soms hilarisch, dan weer met de nodige zelfspot, maar altijd onderhoudend, neemt hij ons mee in zijn leven in Japan. Onderwijl veel informatie gevend over geschiedenis, gebruiken, natuur en samenleving. Een heel andere invalshoek dan in ‘healing fiction’, maar zeker net zo interessant.

‘O, Caledonia’ van Elspeth Barker

In deze roman val je met de deur in huis. Janet, zestien, ligt vermoord onderaan de trap van het statige buitenhuis Auchnasaugh in Caledonia, Schotland. Gekleed in de zwarte kanten avondjapon van haar moeder, alles duidt op een bloeddorstige moord. Hoe het zover heeft kunnen komen lees je in de volgende hoofdstukken. Ze is geboren in Edinburgh, tijdens WOII, haar vader heeft geen hoge dunk van zijn eerste kind. Vader Hector trekt weer ten oorlog, moeder Vera en Janet gaan inwonen bij de grootouders. Een huis aan zee, grootvader schrijft er zijn preken, kindermeid Nanny heeft de touwtjes wat betreft Janet in handen. 

Verkeerd

 Al snel wordt broertje Francis geboren, Janet is dol op hem. Als de oorlog teneinde is, verhuist het gezin naar Auchnasaugh in het noorden van Schotland. Vader heeft het van een verre oom geërfd, het is er koud, kil alleen de korte zomers zijn aangenaam. Er volgen al snel meer kinderen, Vera is dol op baby’s, van kinderen houdt ze een stuk minder. En Janet is wat dat betreft vreselijk de klos. Alles wat ze doet loopt verkeerd af of wordt verkeerd begrepen. Janet gruwt van het huis, van het personeel. Vooral van Jim die voortdurend konijnen en herten afschiet en ze afgevild en zonder kop te drogen hangt. Zijn bloed bevlekte kleding, het dodelijke mes, ze gaat hem steevast uit de weg. 

Noodlot

Op school is ze ook een buitenbeentje, op kostschool verandert daar niets in. Alhoewel, ze heeft daar één vriendin, Cynthia, die net als zijzelf buiten de groep valt. Janet houdt van Grieks en Latijn, van Shakespeare, ze mag het graag reciteren, wat haar verwijten van een nerdy, nuffige en hautaine houding oplevert. Ze fotografeert, houdt van de natuur, is graag op zichzelf. Janet is een onbegrepen kind, omringd door mensen die niet de moeite willen nemen haar echt te leren kennen. En zo dendert ze op haar noodlot af. 

‘O, Caledonia’ is de debuutroman van Elspeth Barker (1940-2022). Het boek verscheen in 1991 en sleepte verschillende literaire prijzen in de wacht. Dertig jaar later komt er een Engelse heruitgave die nu in het Nederlands vertaald is. Stilistisch een pareltje, dit aangrijpende verhaal van een onbegrepen kind dat opgroeit in de akelig kille wereld van de naoorlogse lagere aristocratie in Schotland.  

‘Bonjour, Agneta’ van Emma Hamberg

Vijftiger Agneta zit gevangen in een saai huwelijk. Haar man Magnus is een sportfanaat, leeft volgens strenge voedingsregels en dwingt haar daarin mee te gaan. Op het oog doet ze dat, maar stiekem heeft ze stokbrood en lekkere kazen, verstopt achter de diepvries in de berging. En onder haar bed ligt een fles wijn. Hun kinderen zijn het huis uit, haar baan bij de overheid staat op de tocht, kortom, er is weinig om zich gelukkig over te voelen. 

Oudere jongen

Dan leest ze een advertentie: “Oudere jongen hulp nodig hebben.” Er staat nog veel meer bij, alles in krom Zweeds, bijna onbegrijpelijk. De vraag komt uit Saint Carelle in de Provence. Frankrijk, au pair zijn, iets waar ze wel eens van gedroomd heeft, zou ze het aandurven? Baan opzeggen, alleen met de trein naar Frankrijk en last but not least, Magnus vertellen dat ze weggaat? Ze twijfelt en twijfelt, maar als Magnus weer eens zijn riedel over hoe te leven ten gehore brengt, neemt ze een besluit. Ze gaat. 

Klooster

Ze pakt haar biezen, neemt voldoende eten en drinken mee voor onderweg, raakt in Hamburg, waar ze over moet stappen, totaal in paniek. Raakt daar ook nog eens haar telefoon kwijt, maar wil niet met hangende pootjes terug. Ze zet door, wordt in Saint Carelle liefdevol ontvangen. Alleen blijkt de ‘oudere jongen, Einar’ de tachtig te zijn gepasseerd. Hij begint te dementeren, heeft het huis waar hij woont, een oud klooster, totaal verwaarloosd, vergeet zijn kennis van de Franse taal, waar is Agneta terechtgekomen? 

Anjéta

Ze krijgt hulp van de vriendelijke buurvrouw Bonnibelle en barman Fabien, de opsteller van de advertentie. De moeilijkheid is dat zij geen Zweeds spreken en Anjéta, zoals ze haar daar noemen, geen woord Frans. Een week, belooft ze zichzelf, een week zal ze blijven. Maar na een week, volgt er nog één en nog één. Ze begint te wennen, begint anders naar zichzelf te kijken. Totdat Magnus plotseling voor haar neus staat. 

Emma Hamberg, auteur, illustrator en scriptschrijver, schrijft met veel gevoel en humor over haar hoofdpersonen, de karakters komen goed uit de verf, de sfeertekeningen zijn geweldig. Er zijn inmiddels twee vervolgdelen verschenen. Helaas nog niet in het Nederlands vertaald, maar dat
kan niet lang op zich laten wachten.   

‘Giacomina’ van Sacha Naspini

Nives Raulli is sinds kort weduwe. Haar man Anteo kreeg een beroerte en viel voorover bij het varken in de slobber. Nives trekt hem uit de blubber, haalt het jachtgeweer en schiet het varken koelbloedig dood. De begrafenis doorstaat ze met ijzeren wil, in tegenstelling tot haar dochter Laura die huilt en blijft huilen. Laura wil haar meenemen naar haar huis in de Languedoc, Nevis weigert. Zij blijft op haar berg in Toscane, geen dochter of iemand anders die haar daar weg krijgt. 

Versteende kip

Toch is het wel wat eenzaam. Niemand om tegen te praten, het doet haar denken aan haar grootmoeder, die een sprinkhaan in een doosje deed, toen ze alleen kwam te staan. Het doosje stond naast haar bed, zo had ze toch wat aanspraak. Maar een sprinkhaan, dat lijkt Nives niets. Er is echter wel een dier op de kleine boerderij waarmee ze soms praat, dat is Giacomina, de kip met anderhalve poot. Ze mag mee naar binnen, scharrelt gezellig in de keuken en ‘s avonds kijken ze samen naar de televisie. En daar gaat het vreselijk mis. Als de kip in een reclamespot van een wasmiddel een op volle toeren draaiende wasmachine ziet, raakt ze versteend, gehypnotiseerd. Er is geen beweging meer in te krijgen. 

Telefoongesprek

In paniek belt Nives de dierenarts. Loriano Bottai was net half in slaap, zijn wijntjes maken hem altijd zo suf na het eten. Bovendien is hij niet echt geïnteresseerd in een versteende kip. Hij wil terug naar bed.  Maar Nives laat zich niet aan de kant zetten, ze blijft praten, houdt hem bij de les. Zo begint een bijzonder telefoongesprek, waarin het halve dorp voorbijkomt, er teruggekeken wordt op hun jeugd, en vooral op die ene gebeurtenis die niet doorging maar wel heel veel consequenties had. Vooral voor Nives, en nu ook voor de onwetende en wrokkige dierenarts. 

Sacha Naspini weet de aandacht van de lezer op een fascinerende wijze vast te houden. In het begin van het verhaal is het vooral de humor, later komen de gebeurtenissen die in het telefoongesprek opgehaald worden, ijzersterk over het voetlicht. Soms in een razend tempo, dan weer in een slakkengang, nadert het verrassende einde van deze opmerkelijke en lezenswaardige roman.