‘Wat kom jij hier doen?’ van Huub Keijbets

De opvang van asielzoekers en gevluchte Oekraïners is een heet hangijzer in veel plaatsen in Nederland. De hartverwarmende acties in Lemelerveld en Ommen waar de handen uit de mouwen worden gestoken vinden lang niet overal navolging. Maar hoe gaat dat nu precies in zijn werk. Wat doen COA en IND. Wat zijn hun criteria? Huub Keijbets werkte van 2001-2021 als vrijwilliger met vluchtelingen, asielzoekers en illegalen. Niet alleen zijn eigen impressies deelt hij met de lezer, met een kort overzicht van de opvang door de jaren heen maakt hij duidelijk hoe en waarom de opvang er is. 

Verblijfsvergunning

De eerste tien jaar werkt hij met mensen die al een verblijfsvergunning hebben. Samen met de beroepskrachten van Vluchtelingenwerk Nederland helpt hij ze op weg. Allereerst met huisvesting, het inrichten van een woning, aanvragen uitkering, het krijgen van een zorgverzekering, afsluiten contract energieleverancier. “Een lange mars door de Nederlandse bureaucratie”, aldus Keijbets. 

Surplace

De laatste tien jaar zijn het vooral de illegalen die hij bijstaat. Asielzoekers wier verzoek is afgewezenen en daarom illegaal zijn. Omdat het vluchtverhaal niet consistent was. Omdat er sprake zou zijn van een ‘surplace’ bekering van het geloof dan wel van de seksuele voorkeur. Met andere woorden, de aanvrager geeft alleen maar voor bekeerd te zijn omdat hij weet dat hij in zijn land van herkomst daarvoor vervolgd zou worden. Omdat de aanvrager niet de datum kan noemen waarop zijn ouders vermoord zijn. Dat hoor je toch te weten. Er lijkt sprake van willekeur, de aanvrager is zich er bovendien niet van bewust dat de IND'er die tegenover hem zit een geroutineerde interviewer is. 

Zieke vader

Soms is het heel terecht dat een aanvraag afgewezen wordt. Veiligelanders of jonge asielzoekers die door hun ouders gestuurd zijn om de weg voor de familie vrij te maken. Soms ook komt Keijbets erachter dat hij voorgelogen is. Dat iemand naar zijn zieke vader gaat terwijl die al vermoord was. Het schrijnendst zijn echter de werkelijke vluchtverhalen, hoe wreed en verdrietig is het om voor je veiligheid je eigen land te moeten ontvluchten. 

Keijbets verduidelijkt, maakt kritische kanttekeningen, verbaast en verwondert zich en is in een aantal gevallen gewoon boos over de gang van zaken. Het boek is al met al een verhelderend kijkje over de achterkant van de opvang waar we vaak geen weet van hebben.