‘Vergeet je naam: verhalen van Joodse onderduikkinderen’ van Marcel Prins en Peter Henk Steenhuis

Mattie Tugendhaft uit Maastricht is vijf jaar als hij moet onderduiken. Zijn vader vertelt hem dat ze een tijdje wegmoeten “want er zijn Duitse soldaten en die willen ons vermoorden omdat we Joden zijn”. Zijn zusje wordt meegenomen door een hulp in de huishouding en komt in België in een nonnenklooster terecht. Mattie heeft het redelijk goed getroffen met zijn opvanggezinnen in Limburg maar moet door dreigend verraad wel vaak verkassen. Zo komt hij ook op een boerderij aan de Maas waar het vreselijk misgaat, hij wordt door de boer gruwelijk mishandeld. 

Kristallnacht

Usschi Littmann groeit op in Berlijn. Ze is de jongste van een middenstandsgezin. In  de Kristallnacht (8 november 1938) wordt alles in hun zaak kort en klein geslagen. Kort daarna vlucht Usschi met haar oudere zus en komt ze illegaal in Nederland aan. Amsterdam voelt aanvankelijk als een bevrijding. Na de inval in 1940 is het daar echter ook niet meer veilig. Ze leert Max kennen. Trouwt in 1943, regelt valse identiteitspapieren voor hen beiden. Zo komen ze de oorlog door. 

Snelkookpan

De verhalen zijn onderdeel van het project ‘Andere Achterhuizen’, men wilde laten zien dat niet alleen ‘Het Achterhuis’ van Anne Frank van belang was. Dat er zoveel meer ‘achterhuizen’ waren.  Er verschenen al twee eerdere boeken: ‘Andere Achterhuizen’ en ‘Ondergedoken als Anne Frank’.  In ‘Vergeet je naam’ werden de laatste tien interviews verwerkt. “De onderduik was een snelkookpan voor emoties en ervaringen, voor angst, haat, liefde, verraad, onbaatzuchtigheid”, aldus het voorwoord van Marcel Prins. Veel van die thema’s spreken ook nu nog aan.   

Nijverdal

De onderduikkinderen zaten het hele land door. Betty Metzelaar kwam in Friesland terecht, Arnold Weijel dook met het hele gezin onder bij de bovenburen in Amsterdam. Roosje Colthof kwam na veel omzwervingen in Nijverdal terecht waar ze brood en levensmiddelen kregen van Herman Flim die in de oorlog meer dan zeventig Joodse kinderen heeft verzorgd. En hoe zij haar familie terugvond is wel een heel bijzonder verhaal. 

De verhalen maken indruk, ze worden bijna zakelijk en zonder opsmuk verteld. Juist daardoor komen ze extra hard binnen. Wat hebben de kinderen vaak geleden. Gelukkig waren er ook onbaatzuchtige mensen die de kinderen een veilige plek boden, vaak met gevaar voor eigen leven.